Eski yapılar, inşa edildikleri dönemin yönetmeliklerine göre tasarlandıkları için çoğu zaman günümüz yangın güvenliği standartlarını karşılamazlar. Özellikle yangın merdiveni gibi hayati öneme sahip yapı elemanları, zaman içinde yıpranabilir, işlevsiz hale gelebilir veya mevcut yönetmeliklere uygun olmayabilir. Bu nedenle eski binalarda yangın merdiveni yenileme işlemi, sadece estetik ya da yapısal değil, can güvenliği açısından da bir zorunluluktur.

Bu makalede, eski binalarda yangın merdiveni yenilemenin neden gerekli olduğunu, hangi adımlarla yapılması gerektiğini ve 2025 yönetmeliklerine göre dikkat edilmesi gereken hususları detaylı bir şekilde ele alıyoruz.

Neden Yangın Merdiveni Yenilenmeli?

Yapılan denetimlerde, 20 yaşın üzerindeki binalarda bulunan yangın merdivenlerinin %65’inde ciddi yapısal eksiklikler veya yönetmeliklere aykırılıklar tespit edilmiştir. Yenileme gerekliliğinin başlıca nedenleri:

• 🔩 Metal aşınması, paslanma ve taşıyıcı zayıflığı
• 🚪 Kapıların panik bar sistemi olmadan monte edilmesi
• 🔥 Alev ve dumana dayanıklı boya eksikliği
• 📐 Genişlik, yükseklik ve eğim gibi ölçü standartlarına uyumsuzluk
• 📄 Yapıya eklenmiş kaçak çıkışlar ve ruhsatsız platformlar

⚠️ Unutmayın: Mevcut yönetmeliklere uygun olmayan yangın merdiveni, olası bir yangın durumunda hem hayat kaybına hem de sigorta tazminatlarının geçersizliğine neden olabilir.

Adım Adım Yangın Merdiveni Yenileme Süreci

1. Teknik İnceleme ve Raporlama

Yetkili mühendislik firmaları tarafından binanın mevcut yangın merdiveni;

• Yapısal bütünlük (taşıyıcılar, bağlantı noktaları)
• Ölçü uyumu (eni, yüksekliği, eğimi)
• Malzeme kalitesi ve yangına dayanıklılığı
• Acil çıkış kapıları ve erişilebilirlik açısından incelenir

📝 Bu aşamada, yapı ruhsatı, proje planı ve önceki bakım belgeleri de değerlendirilir.

2. Projelendirme ve Onay Süreci

Eğer mevcut yangın merdiveni mevzuata uymuyorsa;

• Yeni proje çizimi yapılır (EN 1363-1 ve TS EN 1991-1-2 standartlarına göre)
• Belediyeye yangın güvenliği açısından tadilat başvurusu yapılır
• İtfaiye onayı ve yapı denetim onayı alınır

📌 Kat yüksekliği, kullanıcı sayısı ve çıkış yönüne göre z tipi, dairesel ya da düz tip yangın merdiveni projelendirilir.

3. Demontaj (Eski Merdivenin Sökümü)

• Paslı veya hasarlı parçalar güvenli şekilde kesilir ve tahliye edilir
• Binaya zarar vermeden çapa noktaları çıkarılır
• Molozlar yasal şekilde bertaraf edilir

⚠️ Bu işlem sırasında bina boşaltılmalı veya güvenlik önlemleri artırılmalıdır.

4. Yeni Merdivenin Montajı

• TSE belgeli yangına dayanıklı galvanizli çelik profiller kullanılır
• Katlara uygun iniş platformları ve dönüşler yapılır
• Merdiven basamak yüksekliği max. 17.5 cm, genişlik en az 120 cm olmalıdır
• Tüm çıkış noktalarında EI60 yangın kapısı takılır
• Otomatik kapanma ve panik bar mekanizmaları monte edilir

5. Yangına Dayanıklı Boya ve İzolasyon

Yeni yangın merdiveni, en az 1200°C sıcaklığa dayanıklı endüstriyel yangın boyası ile kaplanmalıdır. Ek olarak;

• Yangın tüpleriyle donatılmalı
• Duman dedektörü hattı ile entegre edilmelidir
• Acil durum aydınlatmaları ve yönlendirme levhaları yerleştirilmelidir

2025 Yönetmeliklerine Göre Zorunluluklar

Yeni düzenlemelere göre:

• 3 kat ve üzeri binalarda yangın merdiveni zorunludur
• Eski binalarda yapılacak tüm yenilemelerin CE belgeli sistemlerle yapılması gerekir
• Tüm merdivenler, itfaiye tarafından denetlenmeli ve kullanım belgesi düzenlenmelidir
• Merdivenin 3 yılda bir yapısal kontrolü ve boya yenilemesi yapılmalıdır

📎 Ek olarak, asansörlü veya engelli erişimi destekleyen yangın tahliye sistemleri tercih edildiğinde bina sigorta primlerinde %15’e kadar indirim sağlanabilir.

Yaygın Hatalar ve Kaçınılması Gereken Uygulamalar

1. Eski merdivenin üstüne kaynakla ek yapılması
2. Merdiven genişliğinin 90 cm’den az planlanması
3. Yangın kapısının normal çelik kapı olarak monte edilmesi
4. Yangın yön levhasının unutulması
5. Belediyeden ruhsat alınmadan yenileme yapılması

💬 Sıkça Sorulan Sorular

S: Eski binada yangın merdiveni tamamen yıkılmadan da yenilenebilir mi?
C: Evet, bazı durumlarda sadece taşıyıcılar veya platformlar güçlendirilerek iyileştirme yapılabilir.

S: Dairesel merdiven mi yoksa z tipi mi daha güvenlidir?
C: Kullanıcı sayısı ve bina yüksekliğine göre değişir. Z tipi merdivenler tahliye açısından daha uygundur.

S: Yangın merdiveni ruhsatsız yapılırsa ne olur?
C: Yapı ruhsatı iptal edilebilir, yıkım kararı çıkabilir ve yangın sigortası geçersiz olur.

Eskiyi Güçlendirmek, Geleceği Korumaktır

Yangın güvenliği ihmal kaldırmaz. Özellikle eski yapılarda zamanla yıpranan yangın merdivenlerinin yenilenmesi, sadece yönetmeliklere uyum değil, insan hayatına verilen değerin bir göstergesidir. Profesyonel ekiplerle, adım adım güvenliğe ulaşmak mümkündür. Unutmayın: Bir yangın merdiveni sadece çelik değil, hayat kurtaran bir köprüdür.